Prosty język i język łatwy (ETR) - czym się różnią?
W czerwcu 2025 roku wchodzi w życie Polski Akt o Dostępności (PAD), który przyniesie dużą zmianę w sposobie komunikacji na linii marka-odbiorca. Od tej pory standard dostępności będzie dotyczyć już nie tylko administracji ale też sektora prywatnego. Zamieszczone w dokumencie zapisy mają zapewnić dostępność usług i informacji wszystkim zainteresowanym osobom – niezależnie od ich wieku, poziomu wykształcenia czy rodzaju niepełnosprawności.
Więcej o Polskim Akcie o Dostępności przeczytacie w tym artykule. 👀
Polski Akt o Dostępności – co mówi o języku?
Jednym z fundamentów PAD jest język – prosty, zrozumiały i inkluzywny. Komunikacja oparta na takim języku to klucz do zrozumienia i równych szans. I właśnie w tym momencie, całe na biało, wchodzą dwa standardy językowe, które pozwalają nam tworzyć treści dostępne dla szerokiego grona odbiorców: prosty język (plain language) i język łatwy (easy-to-read, ETR).
Co łączy te dwa standardy, a co je różni? I jak tworzyć atrakcyjny przekaz bazując na prostocie? Czytajcie dalej! 🔎
Prosty język i ETR – podobieństwa
Prosty język i ETR mają wspólny cel: uczynić tekst bardziej dostępnym dla szerokiego grona odbiorców. Każdy z nich robi to jednak na trochę inną skalę i trafia do nieco innej grupy odbiorców.
Co wspólnego mają ze sobą prosty język i ETR?
Oba rodzaje języka dążą do uproszczenia przekazu, aby odbiorca szybciej i łatwiej go zrozumiał.
Prosty język i ETR unikają zbędnego żargonu, trudnych słów i zawiłej składni.
Oba standardy dbają o czytelną strukturę tekstu.
Prosty język i język łatwy – definicje
Pierwsze różnice między tymi standardami widzimy już na poziomie ich definicji. Na początku przyjrzyjmy się bliżej prostemu językowi, który część z Was już pewnie dobrze zna. A więc…
Czym jest prosty język?
Prosty język (plain language) to standard językowy, który sprawia, że teksty są:
szybkie do przeczytania,
łatwe do zapamiętania,
łatwe do wykorzystania w praktyce.
Dzięki prostemu językowi możemy tworzyć idealne treści użytkowe.
To wszystkie te teksty, które czytamy, aby zdobyć konkretne informacje. Do tekstów użytkowych zaliczymy np. mejle w pracy, umowy, regulaminy, instrukcje, pisma z urzędów, listy z banków, opisy produktów czy oferty usług na stronach internetowych różnych firm. Ten wpis blogowy też jest tekstem użytkowym, bo czytacie go po to, żeby się czegoś dowiedzieć – a później wykorzystać tę wiedzę w praktyce.
W takich tekstach nie szukamy walorów estetycznych, bo największą wartość ma dla nas informacja – im przystępniej podana, tym lepiej.
Czym jest język łatwy?
Easy-to-Read (ETR) to standard języka pisemnego i wizualnej komunikacji, który ma ułatwić zrozumienia treści osobom z trudnościami w czytaniu, przetwarzaniu informacji lub nauce. Jego zadaniem jest zapewnienie maksymalnej czytelności i przystępności informacji dla szerokiego grona odbiorców, w tym osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi, dzieci, seniorów oraz osób uczących się języka.
Czym prosty język różni się od ETR?
Mówiąc najprościej, prosty język upraszcza formę, a ETR formę i treść. Warto jednak zagłębić się w szczegóły i sprawdzić, jak oba standardy funkcjonują w różnych kontekstach.
Cel i grupa docelowa
Prosty język sprawdzi się idealnie wtedy, gdy piszemy do osób, które potrafią czytać ze zrozumieniem, ale niekoniecznie są specjalistami w danej dziedzinie. Dzięki prostym konstrukcjom zdaniowym i znanym wyrazom odbiorcy będą mogli skupić się na sensie komunikatu, a nie na rozszyfrowywaniu zawiłej treści.
Język łatwy ma zapewnić maksymalną czytelność i zrozumiałość treści osobom z ograniczonymi umiejętnościami czytania lub przetwarzania informacji. Do grupy docelowej treści pisanych językiem łatwy możemy zaliczyć osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi, osoby starsze, dzieci, imigrantów z niską znajomością języka czy osoby z trudnościami w nauce.
Poziom złożoności języka
Prosty język stosuje jasne, zrozumiałe słownictwo, ale nie unika bardziej złożonych pojęć, jeśli są one konieczne (ale jednocześnie je wyjaśnia). Zdania są krótkie i logiczne, ale mogą być wielokrotnie złożone, jeśli to pomaga w przekazaniu sensu. Nie powinny jednak przekraczać 20 wyrazów. Teksty są dostosowane do przeciętnego czytelnika, ale zakładają pewien poziom wiedzy ogólnej.
Język łatwy używa bardzo prostych słów, często jedno- lub dwusylabowych. Zdania są krótkie, często pojedyncze, bez skomplikowanych konstrukcji i oparte na podstawowych strukturach gramatycznych. Kluczowe informacje są powtarzane, aby zwiększyć ich przyswojenie.
Struktura i forma wizualna
Prosty język to klarowna struktura tekstu: nagłówki, listy, krótkie akapity. Treść ma wyraźny podział i logiczny układ. Czasami występują dodatkowe elementy wizualne, jeśli są pomocne w danym kontekście.
W języku łatwym struktura jest uproszczona: w tekstach występują krótkie akapity (często jednozdaniowe) i duże odstępy między wierszami. Często stosuje się ilustracje, ikony lub symbole wspierające przekaz tekstowy. Wyrazy kluczowe mogą być wyróżnione, aby przyciągnąć uwagę (np. wytłuszczenie).
Kiedy stosować prosty język, a kiedy ETR?
Prosty język idealnie sprawdzi się w przypadku prawie każdego tekstu użytkowego. Standard ten jest odpowiedzią na czasy, w których przyszło nam żyć. Z każdej strony zalewa nas dziś mnóstwo komunikatów, przez co czujemy się przebodźcowani i niekoniecznie mamy ochotę czytać kolejny tekst.
No właśnie – czytać. W dzisiejszych czasach robimy to coraz rzadziej. Większość tekstów po prostu skanujemy wzrokiem i wyłapujemy najważniejsze informacje. Aby dotrzeć do naszego odbiorcy z informacją, którą chcemy mu przekazać – albo aby nasz odbiorca mógł dotrzeć do informacji, której szuka – musimy tworzyć teksty, które będą dopasowane do sposobu ich odbioru. Prosty język jest więc uniwersalnym standardem komunikacji, upraszczającym tekst dla szerokiego odbiorcy.
Z kolei język łatwy przydatny będzie w tekstach skierowanych do osób z trudnościami poznawczymi i językowymi. Takie teksty to np.:
informacje dla osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi,
broszury edukacyjne dla dzieci,
materiały informacyjne dla osób starszych,
treści dla osób uczących się języka.
Zasady prostego języka, ETR i inkluzywnej komunikacji
Zasady prostego języka i korzyści, jakie przynosi (oraz wiele, wiele więcej) opisaliśmy szczegółowo w naszym E-booku o prostym języku. Z kolei zasady języka łatwego znajdziecie pod tym linkiem. Do kompletu dorzucamy jeszcze link do artykułu o inkluzywnej komunikacji, w którym szerzej piszemy o tym, dlaczego komunikacja włączająca jest tak ważna.
Czy proste teksty to nudne teksty?
Teksty pisane prostym językiem lub w standardzie Easy-to-Read (ETR) absolutnie nie muszą być nudne. Wręcz przeciwnie – odpowiednio skonstruowane, mogą być angażujące, przystępne i skuteczne w komunikacji. Prostota nie oznacza banału ani braku kreatywności – w obu przypadkach chodzi o jasność i dostosowanie treści do odbiorcy.
Marki, które stawiają na prostotę, nie tylko unikają niezrozumiałych komunikatów, ale także zbliżają się do odbiorców, budując relacje oparte na zaufaniu i autentyczności. Dobrze napisane teksty w prostym języku lub w standardzie ETR mogą być kreatywne, emocjonalne i inspirujące, udowadniając, że prostota to nie nuda, a siła w komunikacji.
Oto kilka przykładów: klasyka gatunku, czyli komunikat InPostu, post na Instagramie ING Banku Śląskiego i fragment newslettera od Apple:
Podsumowanie
Prosty język pozwala na klarowną i zrozumiałą komunikację z szerokim gronem odbiorców, co jest szczególnie ważne w instytucjach publicznych i w relacjach biznesowych. Z kolei ETR, przeznaczony dla osób z trudnościami w czytaniu i przetwarzaniu informacji, wprowadza jeszcze wyższy poziom dostosowania treści.
Wdrażanie tych standardów to nie tylko wymóg prawny, ale także szansa na budowanie społeczeństwa opartego na zaufaniu, równości i szacunku dla różnorodności. W praktyce oznacza to lepiej zaprojektowane dokumenty, strony internetowe, broszury i komunikaty, które nie wykluczają żadnej grupy odbiorców.
Dzięki prostemu językowi i ETR możemy mówić o prawdziwej dostępności, w której komunikacja staje się mostem, a nie barierą. To wyzwanie dla organizacji publicznych i prywatnych, ale przede wszystkim szansa na lepszą jakość życia dla każdego z nas.
Chcesz wprowadzić prosty język do swojej organizacji?
Wiemy, jak to zrobić i chętnie pomożemy! 🙌🏻
Prowadzimy szkolenia z prostego języka dla firm i urzędów.
Jeśli chcesz poznać szczegóły, napisz do nas lub sprawdź przykładowy zarys szkolenia tutaj.